سارگن اکدی

سارگن اکدی یا سارگن بزرگ(به اکدی: Šarukinu به معنای پادشاه راستین) پادشاه اکد از ۲۳۳۴ تا ۲۲۷۹ (پیش از میلاد) بود. او بنیادگذار خاندان پادشاهی اکد بود. گاه او را سارگون یکم نیز می‌خوانند. در تاریخ نگاشته شده جهان او سومین کسی است که توانست یک پادشاهی پدید بیاورد.

سارگون یکم نخستین فرمانروای نامی اکد است که لوگال‌زاگه‌سی پادشاه سومر را شکست داد. پیش از او این جایگاه از آن پادشاهان سومری لوگال‌آله‌موندو و لوگال‌زاگه‌سی بود. همچنین برپایه تاریخ او نخستین پادشاهی بود که دست به کشورگشایی زد. امپراتوری پهناور او از عیلام تا دریای مدیترانه گسترده بود و دربرگیرنده میانرودان و شایدآناتولی بود. او دستور به ساخت پایتخت تازه‌اش آکاد داد که جایی در کرانه فرات میان کیش و سیپار ساخته گردید.

از زمان سارگن یکم که زمان استیلای سامی نژادان بر میان رودان است تمدن دیرین سومر نصیب اکدیها گردید، حتی گروهی از خداوندان سومری با نام و نشان ملی (سومری) نزد آنان پرستیده شد. دسته دسته لغات قضایی و کشوری و دینی و بازرگانی و کشاورزی سومری به زبان سامی اکدی راه یافت. خط سومری به دستیاری اکدیها به همه طوایف سامی نژاد و سامی زبان رسید و پس از سپری شدن روزگار اکد و به دوران رسیدن بابل و آشور که تنها با همدیگر تفاوت لهجه داشتند همین خط برای نوشتن زبان‌های سامی آنان به کار رفت. نخستین سلسله پادشاهان بابل که از سال ۲۲۲۵ سر کار آمدند و کشور آشور که در میان سالهای ۱۸۰۰ و ۱۵۰۰ پیش از میلاد در شمال به قدرت رسید، یکی جانشین سومر و دیگری جانشین اکد شد. این دو کشور به نوبه خود از تمدن سومر برخوردار شدند از آن جمله خط است که به واسطه اکدیها به آنها رسیده بود. به ناچار با زبانهای سامی آنان سازش پیدا کرده و با صدها علامت وسیله کتابت زبان آنان گردید.

اکدیهای سامی نژاد همیشه از اقوام دیگر هم نژادشان از سوی سوریه و فلسطین و عربستان تقویت شده و نیرومندتر می‌شدند و بر نفوذ خود در خاک همسایه می‌افزودند

سارگون دوم

سارگن دوم امپراتور آشور (۷۲۲-۷۰۵ ق‌م‌.) و بنیان گزار سلسله سارگن . در زمان سارگن دوم ، دولت آشور که قدرتمند شده بود پیشروی خود را به داخل فلات ایران ادامه داد.

قدیمی‌ترین مطلب مربوط به شهر تبریز ، در کتیبه سارگن دوم پادشاه آشور آمده است که آن را شهری بزرگ و آباد ، و دارای باروی تو در تو وصف کرده.

شهر ایزیرتا که سقز کنونی باشد قبل از اولین اتحاد ماد به عنوان پایتخت ماننا شناخته می‌شده‌است. گفته می‌شود که این شهر با نام ایزیرتا در نخستین اتحاد ماد، پایتخت مادها بود . سرکردگان ماد در اطراف شهر استحکاماتی برای خود ساختند که از آن جمله زیویه(ایزبیا)(ایزیبیا) و قپلانتوی کنونی (آدامائیت) را می‌توان نام برد.

سارگن دوم پادشاه آشور به سرزمین ماد تاخت ، مادها شکست خوردند و ایزیرتا، زیویه و آدامائیت را ویران کرد.

مدت زمانی پس از شکست دیاکو شاه ماد از سارگن دوم امپراتور آشور ، فرزند و جانشین او، فرورتیش ، قدرت رهبری رابه دست گرفت و در ۳-۶۷۲ ق.م. در برابر آشوریها به پا خاست .

همچنین در کتیبه‌ای از زمان سطنت سارگن دوم آمده است که بین سال‌های ۷۲۱-۷۰۵ ق‌م‌. گروه‌هایی از آشوری‌ها در فلات ایران و سرزمین ماد اسکان داده شده‌اند. سارگن دوم در کتیبه ، به تسلیم شدن شاه ماننا اشاره کرده و از بخشیدن او خبر می‌دهد:

«

در مقابل اولسنو شاه ماننا میز مهمانی را بگستراندم ، تخت و مقام سلطنتی او را نسبت به مقام پدرش بلند مرتبه تر کردم ، سرکردگان ماننا را برابر و همردیف با سرکردگان آشور بر سر سفره مهمانی نشاندم ، در مقابل خدای آشور و خدایگان سرزمین خودشان به درازی حکمرانی من دعای خیر کردند.

»

محتوای این کتیبه نشانگر آن است که در آن مقطع زمانی ماننا متحد آشور بشمار می‌رفت .

سارگن دوم در سال ۷۱۴ ق . م بعد از تابع کردن ایالت "پارسوا" به منطقه ماننایی "سوری گاش" نیز که در دست اورارتو بود، حمله کرد.

با اینکه شاهان آشوری همیشه ماد را مورد حمله و تجاوز قرار می‌دادند ولی سارگن دوم بنا به اتحادی که با "اولسنو" بسته بود با ماننا به صورت یک دوست و متحد رفتار می‌کرد و به قولی که به شاه ماننا داده بود عمل کرده و اراضی غربی ماننا را که در مدت نزدیک به یک قرن در اختیار اورارتو بود گرفته و در اختیار دولت ماننا قرار داد. سارگن دوم که حالا شاه ماننا را مدیون خود کرده بود، چند ماه بعد ماد مرکزی را تصرف کرد و در عوض این کمک، دولت ماننا به آشور در اشغال ماد مرکزی کمک کرد.

دیاکونوف اسامی ۲۶ مکان جغرافیایی و ۲۶ نفر از حاکمان ایالت "پارسوا"ی ماد ( منطقه کرمانشاه امروزی ) را که آشوریان در کتیبه‌های سارگن دوم ذکر کرده اند را در کتاب تاریخ ماد ( ص ۵۱۶-۵۱۷ ) ذکر کرده است.

 جنگ‌های سارگن دوم

۷۲۱ (پیش از میلاد) ؛ سارگن دوم پادشاه آشور بر اسرائیل چیره‌شد.

۷۲۰ (پیش از میلاد)؛ پایان محاصره انطاکیه از سوی آشوریان.

دهه ۷۱۰ (پیش از میلاد)؛ انطاکیه و صیدون بر آشور شوریدند.

۷۱۷ (پیش از میلاد)؛برپایی پایتخت تازه آشور از سوی سارگن دوم.

۷۱۷ (پیش از میلاد) ؛ پیروزی سارگون دوم در جنگ با هیتی‌ها

آشوراوبالیت یکم

آشوراوبالیت یکم(Aššur-uballiṭ I)( پادشاهی ۱۳۶۵-۱۳۳۰ (پیش از میلاد) ) پادشاه امپراتوری آشور بود. وی با شکست دادن شوت‌تارنای دوم توانست کشور آشور را مستقل گرداند و چندی دیگر به یکی از قدرتهای نیرومند آن روزگار بدل گرداند.

چندی پس از آن با مرگ بورنابوریاش دوم در بابل این سرزمین دچار نافرمانی و آشفتگی شد،آشوراوبالیت بهکوریگالزوی دوم پسر یا نواده بورنابوریاش یاری رساند تا به تاج و تخت بابل برسد. این آغاز مداخله‌های آشور در بابل بود.

در نوشته‌های به دست‌آمده در عمارنه نامه‌های (دو نامه) آشوراوبالیت به آمنهوتپ سوم و آخناتون فرعونهایمصر باستان دیده می‌شود که دومی دنباله نامه نخستین است.

پس از آشوراوبالیت یکم انلیل‌نراری به جانشینیش رسید.

سلف: شوت‌تارنای دوم

شاهان آشور ۱۳۶۵ تا ۱۳۳۰ پ.م

جانشین: نلیل‌نراری

شلمانسر سوم

ارسال به 

شاه یهودیه اسرائیل در حال خاک‌بوسی در پیش شلمانسر سوم آشور.
دوران	۸۵۸ ق.م-۸۲۳ ق.م.
زادروز	- ق.م
مرگ	۸۲۳ ق.م.
پس از	آشورناسیرپال دوم
دودمان	آشوریان

شَلْمانَسَّر سوم (آوانویسی کتیبه‌ها: Šulmānu-ašarēdu) پادشاه آشور در میان سالهای ۸۵۸ تا ۸۲۳ پ.م. بود. وی پسر فرمانروای پیشین آشور یعنی آشورناسیرپال دوم بود. معنی واژه شولانو-آشارِدو «ایزد شولمانو برتر است» است.

شلمانسر سوم طی فرمانروایی طولانی خود همواره در حال لشکرکشی به کشورهای سمت شرق خود بود. برای نمونه ملتهای واقع در میانرودان بابِل، سوریه، کوهسارهای غرب ایران و همچنین کیزّووَدنا و اورارتو. لشکریان او به دریاچه وان و کوه‌های تاروس رخنه کرده، هیتی‌های کارچمیش را ناچار به پرداخت باج کرده و بر پادشاهی‌های هماث و دمشق چیره شدند.

نخستین اشاره به قوم ماد در کتیبه‌ای است که گزارش حمله شلمانسر سوم به سرزمین موسوم به پارسوا(سرزمین پارس‌ها)، در کوه‌های غرب دریاچهٔ ارومیه ، (سال ۸۳۷ ق. م.) بر آن ثبت شده‌است.

شلمانصر یکم

شلمانصر یکم (Shulmanu-asharidu) (پادشاهی ۱۲۶۳-۱۲۳۳ (پیش از میلاد)) پادشاه آشور بود. او جانشین پدرش اددنراری یکم بود . او چندین بار به جنگ با آرامی‌ها در شمال میانرودان پرداخت و بخش‌هایی از کیلیکیه را به امپراتوری آشور چسباند. او همچنین در مرزهای کاپادوکیه آبادیهای آشوری پدید آورد.

برپایه رخدادنگاری آشور او در نخستین سال پادشاهیش هشت کشور را در شمال غربی آشور به دست آورد . دژ آریننو را ویران نمود و خاکش را به توبره کشید و با خود به آشور آورد . در دومین سال پادشاهیششات‌توارا پادشاه هانیگالبات (میتانی) را به همراه همپیمانان هیتی و اهلامویش شکست داد . او بازمانده پادشاهی میتانی را به مانند بخشی از خاک آشور درآورد . او همچنین ادعاکرده است که ۱۴٬۴۰۰ دشمن دربند خود را از یک چشم کور نموده است. او از نخستین پادشاهان آشوری است که دشمنانش را بیشتر تبعید می‌کرد تا آنکه بکشد.

او سراسر سرزمینهای میان تایته تا ایریدو را به دست آورد . او کاخهای آشور و نینوا را ساخت و نیایشگاه جهانی آشور را بازسازی نمود . او همچنین شهر نمرود را ساخت. پس از او پسرش توکولتی‌نینورتای یکم به جانشینیش رسید.