سارگون دوم
سارگن دوم امپراتور آشور (۷۲۲-۷۰۵ ق‌م.) و بنیان گزار سلسله سارگن . در زمان سارگن دوم ، دولت آشور که قدرتمند شده بود پیشروی خود را به داخل فلات ایران ادامه داد. قدیمی‌ترین مطلب مربوط به شهر تبریز ، در کتیبه سارگن دوم پادشاه آشور آمده است که آن را شهری بزرگ و آباد ، و دارای باروی تو در تو وصف کرده. شهر ایزیرتا که سقز کنونی باشد قبل از اولین اتحاد ماد به عنوان پایتخت ماننا شناخته می‌شده‌است. گفته می‌شود که این شهر با نام ایزیرتا در نخستین اتحاد ماد، پایتخت مادها بود . سرکردگان ماد در اطراف شهر استحکاماتی برای خود ساختند که از آن جمله زیویه(ایزبیا)(ایزیبیا) و قپلانتوی کنونی (آدامائیت) را می‌توان نام برد. سارگن دوم پادشاه آشور به سرزمین ماد تاخت ، مادها شکست خوردند و ایزیرتا، زیویه و آدامائیت را ویران کرد. مدت زمانی پس از شکست دیاکو شاه ماد از سارگن دوم امپراتور آشور ، فرزند و جانشین او، فرورتیش ، قدرت رهبری رابه دست گرفت و در ۳-۶۷۲ ق.م. در برابر آشوریها به پا خاست . همچنین در کتیبه‌ای از زمان سطنت سارگن دوم آمده است که بین سال‌های ۷۲۱-۷۰۵ ق‌م. گروه‌هایی از آشوریها در فلات ایران و سرزمین ماد اسکان داده شده‌اند. سارگن دوم در کتیبه ، به تسلیم شدن شاه ماننا اشاره کرده و از بخشیدن او خبر می‌دهد: محتوای این کتیبه نشانگر آن است که در آن مقطع زمانی ماننا متحد آشور بشمار می‌رفت . سارگن دوم در سال ۷۱۴ ق . م بعد از تابع کردن ایالت "پارسوا" به منطقه ماننایی "سوری گاش" نیز که در دست اورارتو بود، حمله کرد. با اینکه شاهان آشوری همیشه ماد را مورد حمله و تجاوز قرار می‌دادند ولی سارگن دوم بنا به اتحادی که با "اولسنو" بسته بود با ماننا به صورت یک دوست و متحد رفتار می‌کرد و به قولی که به شاه ماننا داده بود عمل کرده و اراضی غربی ماننا را که در مدت نزدیک به یک قرن در اختیار اورارتو بود گرفته و در اختیار دولت ماننا قرار داد. سارگن دوم که حالا شاه ماننا را مدیون خود کرده بود، چند ماه بعد ماد مرکزی را تصرف کرد و در عوض این کمک، دولت ماننا به آشور در اشغال ماد مرکزی کمک کرد. دیاکونوف اسامی ۲۶ مکان جغرافیایی و ۲۶ نفر از حاکمان ایالت "پارسوا"ی ماد ( منطقه کرمانشاه امروزی ) را که آشوریان در کتیبه‌های سارگن دوم ذکر کرده اند را در کتاب تاریخ ماد ( ص ۵۱۶-۵۱۷ ) ذکر کرده است. ۷۲۱ (پیش از میلاد) ؛ سارگن دوم پادشاه آشور بر اسرائیل چیره‌شد. ۷۲۰ (پیش از میلاد)؛ پایان محاصره انطاکیه از سوی آشوریان. دهه ۷۱۰ (پیش از میلاد)؛ انطاکیه و صیدون بر آشور شوریدند. ۷۱۷ (پیش از میلاد)؛برپایی پایتخت تازه آشور از سوی سارگن دوم. ۷۱۷ (پیش از میلاد) ؛ پیروزی سارگون دوم در جنگ با هیتی‌ها« در مقابل اولسنو شاه ماننا میز مهمانی را بگستراندم ، تخت و مقام سلطنتی او را نسبت به مقام پدرش بلند مرتبه تر کردم ، سرکردگان ماننا را برابر و همردیف با سرکردگان آشور بر سر سفره مهمانی نشاندم ، در مقابل خدای آشور و خدایگان سرزمین خودشان به درازی حکمرانی من دعای خیر کردند. » جنگ‌های سارگن دوم
